Ooievaar Wout, Y0820

Status 20 februari 2024

Een rollercoaster aan nieuws over Wout. Die was helemaal naar West-Afrika gevlogen om de winter door te brengen. Zoals het ooievaars die in de Sahel overwinteren betaamt, legde de vogel ginder ver in het zuiden grote afstanden af, veel groter dan ooievaars die in Marokko of Spanje bij afvalstorten overwinteren. Wout zwierf door Niger, Burkina Faso en Mali. Op 13 december deed Wout iets heel onverwacht. Vanuit het gebied waar hij verbleef in het zuidoosten van Mali begon de vogel naar het noordwesten te vliegen. Ooievaars die in de West-Afrikaanse Sahelregio overwinteren maken wel vaker grote verplaatsingen omdat ze afhankelijk zijn van onvoorspelbare voedselbronnen (sprinkhanen), maar hier bleek het om meer dan een verandering van voedselgebied te gaan. Wout verliet de Sahelregio, vloog dwars door Mali en begon op 14 december aan de overtocht van de Sahara! De tocht duurde ruim tien dagen, en Wout vloog ook door Mauritanië, de Westelijke Sahara en een piepklein tipje van Algerije, om uiteindelijk op 27 december halt te houden bij een stuwmeer ten oosten van de stad Ouarzazate in het zuidoosten van Marokko, op de overgang van de woestijn en het Hoge Atlasgebergte. Op 28 december stak Wout de Hoge Atlas over, niet via een omweg zoals zuidwaarts trekkende ooievaars in het najaar vaak doen, maar dwars er over. De vogel vloog nog een kort eind verder naar het noorden, door het binnenland van Marokko. Hij kwam terecht in een kleinschalig landbouwgebied ver van grote plaatsen, bij een dorpje genaamd Oued Lakhdar, nabij de Oum Er-Rbia-rivier. Daar hield de vogel een week halt en omstreeks 4 januari is het daar mis gelopen. De zenderdata gaven ineens geen beweging meer weer. De zender bleef de volgende weken ter plekke in een landbouwgebied. Zonder bevestiging ter plekke dat de vogel dood is weet je nooit zeker of de zender eventueel afgevallen zou kunnen zijn, maar de kans is groot dat er iets mis is met de vogel. We hebben geen zekerheid en de plek ligt ook ver van grote bewoningscentra waar we contactpersonen zouden kunnen vinden, dus we blijven helaas in het ongewisse over het lot van Wout en de eventuele doodsoorzaak. Zonder tegenbericht is het vermoedelijk best te veronderstellen dat Wout niet langer in leven is. Dat is een vrij abrupt einde voor een avontuurlijke jonge ooievaar die ons meermaals deed opkijken met zijn bewegingen. Hij vertrok snel uit het Zwin en begon al vroeg in de herfst aan de oversteek van de Sahara naar West-Afrika. Hij was niet de eerste van onze zenderooievaars die in de Sahel ging overwinteren, maar wel de eerste die al zo vroeg terugkeerde richting noorden. Dat Wout al zo vroeg een verre noordwaartse verplaatsing maakt van ruim 2.000 kilometer is totnutoe ongezien in ons project. Het is een trieste speling van het lot dat Wout die heel vroege terugkeer naar het noorden al snel moest bekopen met de dood. Het laat nog maar eens zien hoe dun de lijn tussen overleven en dood is voor wilde vogels en ooievaars in het bijzonder….

Status januari 2024

Wout was helemaal naar West-Afrika gevlogen om de winter door te brengen. De voorbije tijd zat de vogel in Niger, Burkina Faso en Mali. Op 13 december deed Wout iets heel onverwacht. Vanuit het gebied waar hij verbleef in het zuidoosten van Mali begon de vogel naar het noordwesten te vliegen. Ooievaars die in de West-Afrikaanse Sahelregio overwinteren maken wel vaker flinke verplaatsingen omdat ze afhankelijk zijn van onvoorspelbare voedselbronnen (sprinkhanen), maar hier bleek het om meer dan een verandering van voedselgebied te gaan. Wout verliet de Sahelregio, vloog dwars door Mali en begon op 14 december aan de overtocht van de Sahara! De tocht duurde ruim tien dagen, en Wout vloog ook door Mauritanië, de Westelijke Sahara en een piepklein tipje van Algerije, om uiteindelijk op 27 december halt te houden bij een stuwmeer ten oosten van de stad Ouarzazate in het zuidoosten van Marokko, op de overgang van de woestijn en het Hoge Atlasgebergte. Op 28 december stak Wout de Hoge Atlas over, niet via een omweg zoals zuidwaarts trekkende ooievaars in het najaar vaak doen, maar dwars er over. Sindsdien zit de vogel een kort eind ten noorden van het gebergte, diep in het binnenland van Marokko, in kleinschalig landbouwgebied ver van grote plaatsen. De naam van het plaatsje is Oued Lakhdar, nabij de Oum Er-Rbia-rivier. Dat Wout al zo vroeg een verre noordwaartse verplaatsing maakt van ruim 2.000 kilometer is totnutoe ongezien in ons project. We zijn alweer benieuwd naar nieuwe toekomstige avonturen van Wout!

Status 10 december 2023

Wout zat de voorbije weken nog steeds in de Sahel. Tot 24/11 bleef hij in het gebied in het westen van Niger waar hij al in de vorige update was aangekomen. De actieradius was behoorlijk groot, zoals gebruikelijk voor ooievaars die in de Sahelregio verblijven. Wout zwierf in een gebied van ruwweg 75 op 30 kilometer op ruim 150 kilometer ten noordwesten van de Nigerese hoofdstad Niamey, tussen de Niger-rivier en de grens met Burkina Faso. Op 24/11 schoof de ooievaar een eind naar het westen, tot vlakbij de grens met Burkina Faso. Wout trok meermaals de grens over van dat laatste land, en kwam daarbij terecht in een minder fraai landschap: een aantal van de peilingen kwamen van bij een gigantische goudmijn met de naam Essakane, ten noorden van de stad Dor. Gigantische industriële mijnen zijn niet meteen oogstrelende plekken en het is evenmin duidelijk of daar ergens een voedselbron aanwezig was. De laatste signalen kwamen gelukkig weer vanuit een meer natuurlijk landschap in de buurt. 

Status 5 november 2023

Veel beter én spannend nieuws is er van ooievaar Wout! Samen met nestgenoot James verliet Wout het Zwin al op 11/08, als vroegste van de nieuwe zenderooievaars van dit jaar. Wout liet sinds die vroege start zien dat hij een reislustig beestje is. Eerder lieten we al weten dat hij de Sahara was overgestoken om in de West-Afrikaanse Sahel te overwinteren. Half september bereikte de vogel Centraal-Mali. Tot half oktober stroopte de vogel een gebied af van ettelijke honderden km² ten noordoosten van de Nigerdelta. Na ongeveer een maand besloot Wout op 15/10 dat het tijd was om wat verder te vliegen. De vogel bereikte vervolgens Niger, een land waar nog niet eerder zenderooievaars van ons project terecht kwamen, en voor zover bekend ook de eerste melding van een in België gezenderde of geringde ooievaar uit dat land. Niger kwam de voorbije maand helaas niet zo positief in het nieuws, maar gelukkig lijkt Wout het er tot nader order alsnog prima te doen. De vogel zit in een gebied langs de Niger-rivier ongeveer 150 kilometer ten noordwesten van de Nigerese hoofdstad Niamey. Op basis van Google Earth houdt hij zich op in savanne-achtige gebieden, en vermoedelijk zijn sprinkhanen daar een belangrijke voedselbron. Dat is een heel ander en meer natuurlijk leven dan de meeste andere van onze ooievaars die op afvalstortplaatsen in Spanje of Noord-Marokko overwinteren. Geen junkfood en niet alleen korte verplaatsingen, maar wel grote omzwervingen op zoek naar natuurlijk voedsel.

Status 30 september 2023

Ooievaar Wout begon op 7/09 aan de oversteek van de Sahara. Dat deden een aantal andere zender-ooievaars hem de voorbije jaren al voor. We weten dus al dat in dat geval de zender een aantal dagen van de radar verdwijnt wegens geen bereik en verbinding met het gsm-netwerk. Ook voor Wout was het spannend afwachten hoe de vogel het er vanaf zou brengen tijdens de gevaarlijke overtocht van de enorme Sahara-woestijn. Het goede nieuws is dat we inmiddels signalen doorkregen, maar het zijn helaas (voorlopig) niet zo veel signalen. Wat we wel weten: Wout vloog vanuit Marokko door het uiterste westen van Algerije en het noorden van Mauritanië. Van daar bereikte de vogel het noorden van Mali. De tocht nam dagen in beslag; op 15/09 had Wout de Sahara doorkruist; die dag kwam er een signaal van bij de Niger-rivier, niet ver van de legendarische stad Timboektoe. De gevaarlijke tocht was dus met succes volbracht! De laatste signalen dateren van iets verder naar het zuiden, nog steeds nabij de Niger-rivier, op 16/09. We hadden gehoopt op extra signalen, maar daar moeten we het voorlopig mee doen. Het bereik is vaak niet goed in dat deel van de wereld, dus we hopen dat het ontbreken van meer nieuws daaraan te wijten is en dat alles goed gaat met Wout. Vorige winter bereikte zenderooievaar Elisabeth ook Mali, en toen hadden we maandenlang geen nieuws sinds begin oktober, tot er in februari dan toch plots een heleboel zenderdata werden doorgestuurd. Duimen maar dat het voor Wout ook zo zal zijn! De Niger-rivier en omgeving is van ontzettend groot belang voor enorme aantallen trekvogels die vanuit Europa daar gaan overwinteren. Ook ooievaars komen er vaak terecht.

Status 12 september 2023

Ooievaar Wout bereikte Marokko op 27/08. Na een verblijf van enkele dagen niet ver van Rabat, vloog de vogel op 31/08 nog eens ca. 50 kilometer zuidwaarts tot bij Ben Slimane, niet ver van Casablanca. Daar hield Wout opnieuw enkele dagen halt. Vanaf 4/09 vloog de vogel opnieuw verder zuidwaarts. Dat kon wel eens wijzen op een beweging die zou kunnen leiden naar een oversteek van de Sahara en, ja hoor, de volgende dagen ging het gestaag verder. Het Atlasgebergte was duidelijk een barrière die Wout noopte om een eind naar het westen uit te wijken, richting kust. Het gebergte werd daar omzeild, en de reis ging verder naar het zuiden. Op 7/09 vloog Wout het uiterste westen van Algerije binnen. De ooievaar was dan al begonnen aan de oversteek van de Sahara. Het laatste signaal kwam laat op de dag op 7/09. Zoals we weten van vorige van onze zenderooievaars die de Sahara oversteken stopt de zender met het doorsturen van signalen doordat er in de Sahara geen verbinding kan worden gemaakt met gsm-masten die het signaal kunnen oppikken. We hopen binnen afzienbare tijd positief nieuws te krijgen van Wout, als bewijs dat hij de gevaarlijke tocht over de woestijn goed heeft doorstaan! Dat kan een tijdige duren, dus het wordt even spannend afwachten!

Status 29 augustus 2023

Zender-ooievaar Wout heeft als eerste van de nieuwe lichting jonge zender-ooievaars uit 2023, de oversteek naar Afrika gemaakt!

Wout verliet al op 10 augustus het Zwin. Bij de laatste update van 20 augustus zat de vogel nog in de Ebro-vallei nabij Tudela.
Tot dan was Wout samen met James maar hun wegen scheidden daar, wellicht omdat ze elkaar uit het oog verloren tussen grote aantallen andere ooievaars. Beide vogels gingen vervolgens verder zuidwaarts door Spanje, Wout een dag eerder dan James.
Op 27 augustus rond de middag bereikte Wout al de Straat van Gibraltar, en de omstandigheden waren blijkbaar gunstig om die ineens over te steken. Ongeveer een kwartier later vloog de vogel Marokko en Afrika binnen! Blijkbaar was de reis niet al te vermoeiend want Wout vloog op 27 augustus maar liefst nog ruim 200 kilometer dieper Marokko in, tot de omgeving van de stad Kénitra. Op 28 augustus trok Wout nog een stukje verder tot voorbij Rabat.

Nu zijn we heel benieuwd of Wout al zijn winterbestemming bereikt heeft. In de buurt van Kénitra / Rabat overwinteren immers heel wat ooievaars, voorheen ook al vogels van ons project. De zeer vroege aankomstdatum geeft echter ook nog veel ruimte om verder door te stoten en de Sahara over te steken. De voorbije jaren leek een vroege oversteek naar Marokko een goede voorbode te zijn om door te vliegen naar West-Afrika. We hebben ook al geleerd dat de vogels zich niet zomaar gemakkelijk laten voorspellen, dus laten we maar gewoon afwachten wat Wout zal doen.

Status 20 augustus 2023

Wout en James stoomden sinds hun vertrek uit het Zwin op 10 augustus gestaag door Frankrijk. Ze volgden een iets oostelijker route dan Caligo, Team en Smarty, een eind verder landinwaarts. Op 19 augustus passeerden ze in de namiddag langs Bordeaux. De klassieke route langs de Zuidwest-Franse kust dus. Leuk om zien dat de beide vogels verschillende dagen samen bleven optrekken. De zender van James gaf geen heel recente signalen meer door (maar de instellingen van de zender lijken niet meteen te wijzen op problemen met de vogel), maar Wout bleef doorgaan. Hij stak op 20 augustus de Pyreneeën over naar Spanje en bereikte de Ebro-vallei ten stroomopwaarts van Tudela.

Status 11 augustus 2023

De eerste zender-ooievaars zijn vertrokken: goede reis Wout en James!

Op 10 augustus was het de eerste dag met mooi weer na een lange periode met mindere weersomstandigheden. Dat was duidelijk te merken in het Zwin: veel vliegbewegingen van ooievaars en ook van roofvogels: soorten die zonnig weer nodig hebben om van thermiek gebruik te maken om energiezuinig te kunnen vliegen. De jonge Zwin-ooievaars waren die dag herhaaldelijk in de lucht te vinden. Er hing dus wel wat spanning in de lucht. Zender-ooievaars Wout en James konden zich niet meer inhouden, en de innerlijke drang om weg te trekken was blijkbaar heel groot: iets na 12 uur vertrokken beide vogels samen zuidwaarts! Ze schoven rustig op. Iets na 17 u staken ze ter hoogte van Wervik de Franse grens over. Uit hun zender-gegevens bleek dat ze samen optrokken. Het laatste signaal kwam rond 18u30 uit Noord-Frankrijk. Opmerkelijk: Wout en James zijn allebei op hetzelfde nest geboren. Ze vertrokken samen, terwijl de andere drie zender-ooievaars niet wegtrokken, maar in het Zwin bleven.

Voor Wout en James is het Eerste Grote Avontuur begonnen! We duimen keihard dat ze een veilige eerste najaarstrek voor de boeg hebben. Verder houden we ook in de gaten wat onze andere zender-ooievaars de komende dagen gaan doen. Ook voor hen zal het vertrek vermoedelijk niet zo lang meer op zich laten wachten…